Linda Rama, bashkëshortja e kryeministrit Edi Rama vjen në një intervistë ndryshe përmes fotografisë me gazetarin Mustafa Nano në emisionin “Jamais Vu” në Ora News.
Një rrëfim për herë të parë mbi shtatzëninë e saj, jetën me kryeministrin, por dhe të vërtetën e saj mbi darkën e ditëlindjes së Tedi Papavramit.
Kanë preferuar të mos e dinë gjininë e fëmijës të cilin çifti kryeministror e ka dëshiruar gjithmonë .
“Kemi qënë jashtëzakonisht të lumtur në momentin që e morëm vesh që kishte ndodhur,- tregon zonja Rama duke kujtuar dhe reagimin e Edit- si ajo e një basketbollisti kur bën tre pikëshin në koshin e basketbollit”.
Sa i takon debatit mbi përplasjen e kryeministrit me gazetarin Krasta, Rama e minimizoi atë ngjarje.
INTERVISTA E PLOTE:
Mustafa Nano: Mund të them se kam ftuar dy persona në emision, njera prej tyre është
Linda Rama: Emrin tjetër e dimë?
Linda Rama: Jo, sepse nuk dimë gjininë.
Mustafa Nano: Unë e kam dëgjuar këtë , që ju e keni mundur tundimin për të marrë vesh nëse është djalë apo vajzë? Pse kjo zgjedhje?
Linda Rama: Po të ishte e mundur të kuptohej që në fillim nëse bebi ishte vajzë apo djalë, mund ta kishim parë. Zakonisht nuk identifikohet që në momentin e parë që merret vesh si lajm. Edi ka qënë ai që e përcaktoi këtë vullnet, mua më pëlqeu dhe ju bashkova. Mbase dhe për arsyen që ka shumë gjëra që para ’90 që na pëlqejnë. Edhe kjo është nga gjërat e bukura, kur fëmija lindte, ishte një surprizë e shtuar për të ditur nëse është djalë apo vajzë.
Mustafa Nano: Ajo periudha e para ’90 ishte një kohë që të pëlqente më shumë, duke përjashtuar kohën politike?
Linda Rama: Jam e bindur, ne e kuptonim se kush ishin kufizimet e asaj kohe dhe se kush ishin mungesat tona. Këto nga pikëpamja materiale. Sigurisht, shkenca dhe teknologjia nuk kishin evoluar deri në këto përmasa që kanë evoluar sot. Fjala vjen, për mënyrat e diagnostikimit, të shtatzënisë dhe shumë të tjera. Unë i përkas brezit që të gjithë jetën shkollore e ka pasur në atë kohë. Kam mbaruar në vitin 1987. Dhe për të qënë shumë e sinqertë të gjitha këto faza të jetës time i kujtoj me shumë kënaqësi.
Mustafa Nano: Për tu kthyer tek shtatzënia, ishte një gjë e kërkuar me insistim?
Linda Rama: Do të thoja një gjë e dëshiruar. Nuk është vullneti jonë për të përcaktuar këto gjëra, ne kishim vetëm dëshirën për të pasur një fëmijë. Gjithmonë unë kam besuar se është një vullnet edhe më i madh se kaq që kjo dëshirë të bëhet realitet. Të jem e sinqertë e kemi dëshiruar gjithmonë me Edin të kemi një fëmijë dhe kemi qënë jashtëzakonisht të lumtur në momentin që e morëm vesh që kishte ndodhur.
Mustafa Nano: Si ishte situata kur u mor vesh nga ju?
Linda Rama: Në fillim e mora vesh unë e para, sepse shkova të diagnostikohesha, se që në momentet e para e kuptova që nuk ishte diçka e zakonshme. Pa menduar që kishte ndodhur kjo gjë. Thellë brenda vetes time dhe e mendoja, por kisha shumë frikë ta mendoja sepse kisha frikë se do zhgënjehesha. E pashë gjithmonë thjeshtë për të bërë një konsultë me mjekun. Isha unë që e mora vesh e para, por nuk e ndava me Edin sepse nuk isha në gjendje. Në momentin e parë që ishim bashkë në shtëpi, ja thashë me shumë kujdes. Sepse e ndjeja që ishte një lajm i madh. Do ta kujtoj gjithë jetën time kur e ndava lajmin me Edin, sepse Edi u hutua dhe bëri një veprim siç bëjnë sportistët kur bëjnë 3 pikëshin në koshin e basketbollit, më pëlqeu shumë.
Mustafa Nano: Kur i bie që të lindësh?
Linda Rama: Edhe pak ka mbetur.
Mustafa Nano: Kur të lindë do të marrë vesh që po flisni për të për herë të parë në publik. Apo keni folur në publik për të më parë?
Linda Rama: Jo, kjo është hera e parë.
Mustafa Nano: Është pak prozaike në krahasim me foton e parë.
Linda Rama: Gjëja e parë që më bën përshtypje që është një treg me konsumatorë, i mbushur plot me mallra dhe madje mallra cilësor. Mbase jam e gabuar, por s’më ngjan me asnjë treg në Tiranë dhe as në Shqipëri.
Mustafa Nano: Jo, nuk është në Shqipëri.
Linda Rama: Ngaqë është shumë plot dhe ka shumë njerëz në të. Unë e bëj vetë pazarin e shtëpisë dhe jam vetë në treg, por nuk kam parë asnjëherë kaq shumë njerëz në asnjë treg që kam vizituar në Tiranë. Ndërkohë që portretet e njerëzve janë shumë të qetë. Kam mendimin se ne në Shqipëri kemi kaluar nga skenari i dyqaneve pothuajse bosh të para ’90-tës, nga skenari rradhëve të gjata, në një treg i cili ka produkte, por xhepat e konsumatorëve nuk e përballojnë dot. Nuk flas për Tiranën, por për të gjithë Shqipërinë. Unë jam ekonomiste në profesion dhe e di mirë që në fund fare është një ekonomi e mirë me konsumatorë që ndihen mirë në treg. Unë e kam mbaruar shkollën në vitin 1987 dhe në atë kohë fillova punën jepja dhe mësim në Fakultetin e Ekonomisë. Viti ’90 mua përsonalisht më ka gjetur me një pasiguri dhe dilemë shumë të madhe, sepse nga pikëpamja profesionale ne kishim marrë një formim profesional të një regjimi komplet tjetër dhe një mënyre krejtësisht tjetër të të bërit ekonomi. Axhenda e një kohë tjetër që po vinte , dukej qartë se bëhej fjalë për një mënyrë tjetër të të bërit ekonomi.
Mustafa Nano: Pse njohuritë e marra nuk vlenin më fare?
Linda Rama: Pasiguria ekzistonte, sepse ti duhet të kishe dhe anën tjetër të formimit që të kuptoje vlejnë apo nuk vlejnë. Sigurisht, unë jam gjithmonë me bindjen se shkolla të formon, të jep të gjithë instrumentat që ti të orientohesh në jetë, një pjesë e madhe e atyre parimeve ekonomike që funksionojnë në atë regjim, në ekonominë e centralizuar dhe të planifikuar. Vlejnë për të zhvilluar mënyrën ekonomike të të menduarit. Por, është plotësisht ndryshe rregullat që funksionojnë në një ekonomi tregu me rregullat që funksionojnë në një ekonomi të centralizuar. Dhe unë e kam ndjerë këtë lloj pasigurie, këtë lloj dileme. Kujtoj në ato vitet e para 91-92 , unë shetisja, shkoja nga një takim në tjetër nga këto takimet që bënin partitë e reja politke.
Mustafa Nano: Po ju me çfarë statusi atëherë?
Linda Rama: Shkoja kot, me dëshirën time, sepse ishin të hapura. Nuk e di a i mbani mend fillesat. Shkoja për të kuptuar se çfarë do të ndodhte, shkoja për të kuptuar se si gjithë ajo axhendë transformuese që ishte shumë e ngjeshur. Pas kaq shumë viteve, pavarsisht të gjitha punëve të mira që janë bërë, unë vetë përsonalisht do të thoja që ne përgjithësisht kemi qënë të papërgatitur për ta përballuar tranzicionin. Ekonomistët u formuan, por veçanërisht politika ka qënë e papërgatitur.
Mustafa Nano: Mbas zgjedhjeve të 23 qershorit u dhanë disa mesazhe dekurajuese për ekonominë nga Kryeministri. Ju si e mendoni, apo s’jeni dakort?
Linda Rama: Unë vetë besoj se pjesa më e madhe e shqiptarëve janë të përgatitur dhe koshient për një situatë shumë të rëndë ekonomike, nuk besoj se perceptimi i tyre priste nga qeveria që sapo mori që të dëgjonte një histori të bukur. Unë jam ekonomiste dhe i lexoj shumë mirë shifrat. Do të thoja edhe këto mesazhe që thoni që kanë dashur të ngrejnë gjendjen ekonomike, mund të kenë qënë mesazhe reale. E dinë vetë njerëzit që merren me ekonomine në Parlament, kështu që do të isha e rezervuar në këtë lloj drejtimi.
Mustafa Nano: Ju si ekonomiste mund të keni bërë ndonje vëzhgim, ajo kurba e ekonomisë që ka qënë duke rënë deri para zgjedhjeve, tani ka filluar duke u ngritur apo jemi akoma tek gropa?
Linda Rama: Unë besoj se rimëkëmbja ekonomike nuk mund të bëhet as për një ditë, as për një mua dhe as për një vit. Në qoftë se do ti referohemi fotos tuaj, konsumi po tregon shenja të mira. Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë edhe besimi i konsumatorëve është një tregues që ka filluar të gjallërohet.
Mustafa Nano: Unë kam dëgjuar se po i gëzon fakti që po mbledhin shumë të ardhura, është një fakt që duhet gëzuar njerëzit apo është një disiplinë fiskale që edhe tremb biznesin?
Linda Rama: Është një disiplinë e domosdoshme. Një qeveri e ka në detyrat e saj që të ardhurat e saj të ketë mundësi t’i ketë të ardhurat sa me të mëdha të mundshme. Duhet patjetër që këto të ardhura t’i kthejë tek qytetarët nëpërmjet planeve të investimit dhe projekteve të ndryshme. Është një sukses, por për njërën anë të medaljes.
Mustafa Nano: Pse biznesmenët më seriozë të botës nuk vijnë në Shqipëri për të investuar?
Linda Rama: Është një nga difektet do të thoja të 20 viteve të mënyrës të bërjes ekonomi.
Mustafa Nano: Çfarë i tremb?
Linda Rama: Është bërë pak përpjekje që të mund të tregojmë kush jemi, që ata të mos vijnë se duhet të vijnë, por ata ta ndjejnë si nje domosdoshmëri që ata e ndjejnë brenda vetes të jenë për përfitimin e tyre dhe të dy palëve. Besoj se në dy dekada ne jemi sjellë keq ne shumë reforma për të atraktuar apo tërhequ investitorët e huaj. E kemi trajtuar shumë keq pronën publike, e kemi konsideruar si një nevojë për ta hequr qafe, ndërkohë të ardhurat që kemi përfituar prej tyre nuk i kemi menaxhuar si duhet.
Mustafa Nano: Aneta Rama, është nëna e Edi Ramës. Është një vjehërr e mirë?
Linda Rama: Do të thoja që është një grua e jashtëzakonshme, ndihem me shumë fat që e kam takuar në jetë. Përtej të jashtëzakonshmes që ndodhet brenda çdo nënë, ajo që mua me ka bërë të ndjehem shumë mirë dhe të habitem brenda vetes, fuqia shumë e madhe që nëna e Edit ka për të përballuar në kohë afatgjatë, vështirësi të cilat një njëri normal nuk do ti përballonte. Dhe këtu kam parasysh llumin e shpifjeve për njerëzit shumë të dashur dhe shumë të afërt të shpirtit të saj. Gjithmonë e kam pyetur veten se çfarë e bën atë të mos transmetojë asnjë gjë, por të mbajë për vete dhe të mos të trasmetojë tek ne, këtë stres të madh që të krijon kjo lloj situate. Mamaja e Edit rrjedh nga një familje shumë patriote e jugut të Shqipërisë, por përtej pjesës gjenetike është ajo që e njeh më mirë Edin. Ka besim tek ai dhe është plotësisht e bindur se çdo gjë që bën Edi, nuk e bën në të mirën personale por në funksion të besimit të tij për një jetë më të mirë të shqiptarëve dhe Shqipërisë.
Mustafa Nano: Bashkëshorti juaj kujt i ka ngjarë?
Linda Rama: Kjo është një pyetje që ja kam bërë vetes gjithmonë dhe do thoja se nëna e Edit është biblioteka e pasur e imja ku unë rrëmoj. Marr vesh se si ka qënë jeta në atë familje në kohët e hershme edhe nga paraardhësit e tij dhe për të kuptuar në çfarë ambjenti është rritur Edi. Ka shumë ngjashmëri me nënën e tij, energjia, këmbëngulja, etj. Ndihem me fat që kam takuar nënën e Edit, ashtu siç ndihem pa fat që nuk kam takuar babain e Edit. Megjithatë kam dëgjuar shumë rrëfime për të nga njerëz që e kanë rrethuar dhe kanë punuar me babain e Edit dhe e tregojnë për një njeri shumë fisnik, të kulturuar dhe me një elegancë të fortë. Janë ndjerë shumë mirë kur në një libër të Helena Kadaresë, në autobiografinë e saj, ajo shkruan ” megjithëse nuk ishin miq të afërt më familjen e saj, në momentin kur babai i Ismailit u largua nga jeta, babai i Edit ishte aty, megjithëse një pjesë e miqve të ngushtë nuk ishte aty, për shkak se sipas asaj kohe nuk ishin shumë në paqe me regjimin.
Mustafa Nano: Përpara disa javësh ka pasur një diskutim të madh publik, lidhur me një darkë ku ka qënë Kryeministri, ku keni qënë je edhe ku kanë qënë të ftuar të tjerë me të cilët unë kam folur privatisht për të marrë vesh se si është e verteta, sepse u tha që ka pasur një diskutim të ashpër me tone përtej limiteve midis Ramës dhe një kolegu tim, Adi Krasta. Në këtë sjellje Rama ngjan me nënën apo babain, që nuk ta përton batutën e ashpër?
Linda Rama: E para unë jam ndjerë shumë e habitur nga ekstremi në të cilën zhvillohet fantazia njerëzore, lidhur me një darkë ku nuk ka patur asnjë arsye që të shkojë në atë gjendje. Ndërkohë që darka bëhej për një mik që ishte Tedi Papavrami, kishte ditëlindjen. Unë kisha qënë në koncert me Gregun dhe vija direkt nga koncerti. Do të thoja këtë se nuk ka ndodhur kurrë në prezencën time që të ketë një moment të kalimit të kufirit etik nga Edi, por edhe jashtë prezencës time. Këtë nuk do ta imagjinoja kurrë, për një arsye shumë të thjeshtë edhe familja ku është rritur Edi, është një familje dhe një mjedis ku kodi etik është i panegociushëm. Gjithë pjesën banale dhe etike dua që mos të merremi.
Mustafa Nano: Edhe kur ka qënë kryetar Bashkie dhe tani që është Kryeministër, kam përshtypjen që do të këtë ndonje moment ku një rrëshqitje mund të ja lejojë vetes….
Linda Rama: Po kam garancinë e padiskutueshme, nuk mund të fshihet diçka me rezervë. Kjo mund të jetë momentale por kurrsesi të cënojnë etikën normale të komunikimit dhe të sjellurit. Ndërkohë që është e vërtetë që në atë tryezë kishte debat, por nuk u zhvillua debat për detaje të cilat ishin të parëndësishme, por për një çështje parimore e cila qëndronte në rolin e individëve të caktuar apo mediave të caktuara, veçanërisht dekadën e fundit. Unë po jap një përmasë këtij debati për një arsye shumë të thjeshtë. Ne frekuentojmë shumë pak tavolina, por atëherë që e frekuentojmë e kemi kënaqësi që të shkëmbejmë me të tjerë gjëra që ju shmangen detajeve. Ky ka qënë fakti i asaj nate.
Mustafa Nano: Nëse në vendin tuaj do të ishte Krasta dhe do të fliste për atë darkë, ju mendoni se do ta përshkruajë si një Kryeministër elegant?
Linda Rama: Unë nuk po flas për elegancë, sigurisht, po për Edin etik sepse nuk dua të them se ishte në cilësin e Kryeministrit, sepse sikur thashë ishim për Tedin aty, por jam e bindur besoj që edhe Adi këtë pjesën e thelbit të diskutimit do ta vinte në këtë lloj pozicioni. Çdo gazetar ka të drejtën të shprehë mendimin e tij, por nga ana tjetër duhet të jetë i hapur që të presë argumenta të cilët mund të mos përkojnë në atë mënyrën se si e shohin ata.
Mustafa Nano: Ai ka marrë përsipër të qeverisi vendin, ju keni mundësi të ndërhyni?
Linda Rama: Përgjithësisht unë e kam si natyrë dhe nuk ndërhy në punën e tjetrit, nuk merrem me detaje. Unë bëj një jetë shumë të thjeshtë, bëj të njëjtën jetë që kam pasur më parë, kam të gjitha anagazhimet e mia siç i kam pasur më parë. Jam shumë e vemendshme të kuptoj, sensitivitete të ndryshme tënjerëzve të zakonshëm, për fenomene që ndodhin. Jam shumë e kujdesshme përsëri këto t’i trasnmëtoj ashtu siç më vijnë. Në momentin që ka diçka të madhe me interes publik që nuk shkon, sigurisht që ja jap absolutisht të drejtën thejshtë ti them Edit që kjo gjë përceptohet në këtë mënyrë dhe nuk shkon. Është nga njerëzit që këshillohët me një numër shumë të madh njerëzish.
Mustafa Nano: Ajo që bën Mishel Obama ështe një gjë që duhet ta bëjë një “First Lady”?
Linda Rama: Po të shohim në internet profilet e të gjitha zonjave të para, secila ka mbajtur një profil të vetin. Mishel përtej atyre çeshtjeve që ka marrë përsipër, si ajo e obezitetit dhe familjeve të ushtarëve amerikanë, ka patur dhe kurajon të sjellë disa risi në profilin e zonjës së parë të Shteteve të Bashkuara. Jam e bindur se publikut i pëlqen, duke parë dhe pikët që mban Mishel Obama në sondazhet e zhvilluara, madje dhe më të larta se presidenti vetë.
Mustafa Nano: Ju e keni takuar?
Linda Rama: Unë e kam shoqëruar dy herë Edin në udhëtimet e tij jashtë shtetit dhe një prej udhëtimeve të tij që sapo erdhi ishte udhëtimi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Dhe aty kemi pasur rastin të takohemi me Presidentin dhe Zonjën e Parë. E kam takuar dhe një herë tjetër gjatë një takimi që kishte organizuar me gratë e kryeministrave dhe presidentëve në mbarë botën. Kur e kam takuar herën e parë më ka bërë përshtypje, ishte fakti se përtej elegancës së jashtëzakonshme vështrimi i saj ishte shumë i thellë dhe shumë penetrues. Arrita ta kisha këtë lloj ndjesie.
Mustafa Nano: Çfarë mendoni se mendojnë shqiptarët për gruan e kryeministrit Shqiptar?
Linda Rama: Do doja shumë të më përceptonin kështu siç jam, po ajo që unë bëj kujdes, të kem një profil që përkon me Linden e vertetë dhe sigurisht të jetë në shërbim të Edit në të gjitha kuptimet. Për t’i krijuar mundësitë që ta bëjë qetësisht dhe sa më mirë punën e tij. Unë mendoj se gjëja e parë dhe më e rëndësishme që pret publiku është një lloj mesazhi dhe stabiliteti dhe garancie , që ju krijon atyre besimin që ajo Kryeministri që bën është në mënyrën e duhur.
Mustafa Nano: Ju mundoheni të bëni gruan e Kryeministrit?
Linda Rama: Unë nuk bëj asgjë të veçantë apo të përpiqem të bëj gruan e Kryeministrit, kur vjen puna për jetën publike. Unë Edin e ndjek vetëm në ato aktivitete ku gruaja e Kryeministrit duhet të jetë prezent.
Mustafa Nano: Jeta kam përshtypjen ju ka ndryshuar, më hir apo me pa hir?
Linda Rama: Jeta ime nuk ka ndryshuar. Unë bëj të njëjtën jetë, lëviz me të njëjtën makinë të vogël, shkoj në të njëjtën kafe, pi kafe me të njëjët miq. E vetmja gjë që kam ndryshuar dhe që më ka dhembur fillimisht ka qënë telefoni. Kur Edi sapo mori qeverisjen pata një fluks shumë të madh telenatash dhe mesazhesh, të cilët mendonin që nëpërmjet meje mund të zgjidhnin ndonjë problem. Mirëkuptimin që kam ndaj tyre dhe njerëzve që kërkojnë të zgjidhin diçka, e pashë të pamundur që në mënyrë të përditshme të sqaroja që nuk jam njeriu i duhur dhe që unë ndërhy në asnjë lloj rasti. Më ka dhembur shumë në momentin e parë dhe kam ende merakun se mund të më keqkuptojnë, se mund ta marrin si shenjëarrogance, por nuk është e tillë. Edi është në atë zyrë sepse u votua partia e tij dhe kualicioni nga një numër shumë i madh shqiptarësh dhe është aty me vullnetin e tyre, për të realizuar ato çfarë ka premtuar.
Mustafa Nano: Ju çfarë mendimi keni për gruan e ish Kryeministrit?
Linda Rama: Nuk e njoh nga afër. Nuk ka qelluar që ta takoj, kam vetëm aq perceptime sa mund të merren në distancë. Të jesh gruaja e një kryeministri , presidenti apo një njeriu që ka një pozicion të lartë politik, është një pozicion shumë i vështirë.
Mustafa Nano: Nga 1 deri në 10 çfarë note do t’i vije Kryeministrit , jo si grua por si qytetare e Shqipërisë për atë që ka bërë gjatë këtyre muajve?
Linda Rama: Besoj se nuk është ende koha e mjaftueshme për të dhënë një vlerësim të tillë. Duhet të japim kohën e nevojshme, por fillimi është shumë i mbarë. Ka arsyet e veta që është i mbarë. Çdo qeveri do kishte nevojë për më shumë kohë
Mustafa Nano: Ju keni pasur fëmijëri të lumtur?
Linda Rama: Shumë të mirë. Është për shumë shkaqe, punë e dy prindërve të jashtëzakonshëm, që kanë ditur aq mirë në mënyrë komplementare të na bëjnë këta që jemi. Kam një motër dhe një vëlla dhe e kujtoj shtëpinë e vogël të mbushur me hare. E kam shijuar shumë fëmijërinë, kam lexuar aq sa ishte e mundur të lexoje në atë kohë, jam rritur me gjyshër.
Mustafa Nano: Cila është periudha më e bukur e jetës tuaj?
Linda Rama: Dua ti qëndroj asaj shprehjes që Rexhep Qosja e ka cituar në një nga dokumentarët e tij, që “Njeriu e merr me vete kudo fëmijërinë e vet”. Fëmijërinë time e kam dhe modelin e fëmijës tim. E rëndësishme në rritjen e një fëmijë është t’ju japësh mundësinë të ketë besimin se mund t’i bëjë gjërat mirë vetë, t’i japësh dashuri dhe kujdes, mbi të gjitha të formosh fëmijën për të zgjedhur mes të mirës dhe të keqes.
Mustafa Nano: Fëmija juaj do të ketë fëmijëri më të bukur se tuajën?
Linda Rama: Shpresoj shumë! Kam një lloj shqetësimi brenda vetes, se si do të jetë lidhja e fëmijës, mos të jetë lidhja me botën virtuale të mjeteve të kumpjeterizuara, e kam përgatitur veten që të kem mundësi ti mëshoj mënyrës tradicionale të rritjes së fëmijës deri në një moshë të caktuar.
Mustafa Nano: A jeni 100% e gatshme të bëni nënën?
Linda Rama: Po, nuk lodhet njeriu duke bërë mëmësinë asnjëherë.
Mustafa Nano: Po babai është i gatshëm për të ribërë babain?
Linda Rama: Besoj se po! Edhe Edi është i gatshëm dhe në këtë betejë që them edhe Edi e beson rritjen tradicionale të rritjes së fëmijës.
Mustafa Nano: Ky fëmijë do të jetë i lumtur sepse do të ketë prindër fantastik?
Linda Rama: Ne kemi dy fëmijë të cilët janë të mrekullueshëm, Rean dhe Gregun, kemi një familje të bukur dhe besoj se kjo është një arsye e madhe që ky fëmijë të jetë në një mjedis shumë të mirë.
Burimi | Gazeta Dita
