Çfarë po ndodh në Izrael dhe Palestinë?
Jeruzalemi ka përjetuar trazirën e tij më të keqe në vite, me qindra protestues palestinezë të plagosur në përleshjet me policinë izraelite. Më shumë se 20 njerëz janë vrarë në Gaza pas luftimeve midis militantëve dhe Izraelit, dhuna është rritur në Bregun Perëndimor të okupuar dhe komunitetet arabe brenda Izraelit kanë mbajtur demonstrata.
Çfarë e ka shkaktuar rritjen e dhunës?
E gjitha lidhet me pushtimin ushtarak gjysmë shekullor të Izraelit dhe kontrollin e tij gjithnjë e më të madhe mbi jetën palestineze. Zemërimi ka shpërthyer sepse një seri ngjarjesh kanë konverguar duke arritur pikën më të lartë të hënën.
Cili është sfondi i ngjarjeve?
Një muaj më parë, filloi muaji i shenjtë mysliman i Ramazanit dhe palestinezët janë ankuar për ato që ata thonë se janë kufizime të ashpra të panevojshme nga policia izraelite, e cila i pengoi ata të mblidheshin në shkallët jashtë Qytetit të Vjetër – një traditë jozyrtare pas lutjeve të mbrëmjes. Mes tensioneve, pati rritje të dhunës. Në fund të Prillit qindra izraelitë të ekstremit të djathtë marshuan nëpër rrugët e qytetit duke brohoritur “vdekje për Arabët” dhe u përballën me palestinezët.
Si u përshkallëzua gjatë javës së kaluar?
Zemërimi kapi pikun përpara një vendimi të gjykatës izraelite, i cili pritej të jepej të hënën, nëse autoritetet do të dëbojnë dhjetëra palestinezë nga lagja me shumicë arabe e Jeruzalemit Lindor. Në të njëjtën ditë, mijëra nacionalistë izraelitë tundnin flamurë dhe do të marshonin nëpër lagjet myslimane në Qytetin e Vjetër duke krijuar një paradë provokuese.
Cila është historia e gjyqit?
Familjet hebreje pretendojnë se ata humbën tokë në Sheikh Jarrah gjatë një lufte që solli krijimin e Izraelit në 1948, një konflikt në të cilin qindra mijëra palestinezë u zhvendosën. Dy dekada më vonë, Izraeli pushtoi Jeruzalemin Lindor me ndihmën e forcave jordaneze në luftën e 1967 dhe më vonë e aneksoi. Sipas ligjit izraelit, hebrenjtë që mund të provojnë titullin e pronësisë para vitit 1948 mund të kërkojnë kthimin e pronave të tyre në Jeruzalem. Asnjë ligj i ngjashëm nuk ekziston për palestinezët që humbën shtëpitë në Jeruzalemin Perëndimor.
Pse është Jeruzalemi një pikë e tillë e ndezur?
Jeruzalemi ka qenë gjithmonë qendra e krizës izraelito-palestineze, me vendet e tij të shenjta të nderuara nga hebrenjtë dhe myslimanët. Nuk ka pasur kurrë një kohë kur ka pasur qetësi të plotë në Izrael dhe Palestinë, kështu që është e vështirë të krahasosh episodet e dhunës. Sidoqoftë, ngjarja e fundit e ngjashme që u theksua ndodhi në 2017, kur zemërimi për lëvizjet e Izraelit për të instaluar detektorë metali jashtë kompleksit të xhamisë al-Aqsa shkaktoi gjakderdhjeje që vijuan për javë të tëra.
